Làng nghề Sơn Đồng
Về thăm làng nghề Sơn Đồng nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 20km, team Trại Cá háo hức tìm hiểu về nghề đúc, khắc tượng và làm đồ thờ có lịch sử hình thành hàng trăm năm tại đây.
Ấn tượng đầu tiên khi đến Sơn Đồng, chúng tôi bắt gặp một phố huyện rất sầm uất và náo nhiệt với các nhà hàng san sát nhau cùng người ra kẻ vào tấp nập. Phải đi vào sâu bên trong và hỏi thăm người dân địa phương, mới tìm được vào các xưởng khắc tượng và ngỏ ý được tìm hiểu thêm về nghề với những người thợ nơi đây.
Theo chia sẻ đầy tự hào của mọi người, họ kể rằng khi khách cần đặt làm bất cứ pho tượng thờ nào thì người thợ đều làm được ngay mà không cần mẫu. Có thể nói, để làm được điều đó, đòi hỏi người thợ phải có kinh nghiệm, hiểu được các điển tích, tính cách, chức vụ, vị trí của từng pho tượng trong tín ngưỡng, tôn giáo thì mới thổi hồn vào các tác phẩm do mình làm ra được.
Khi được hỏi về quá trình làm ra một tác phẩm. Bác thợ cả trong xưởng nói tỉ mỉ như sau: “ Việc đục tượng bao giờ cũng bắt đầu từ việc chọn gỗ. Nguyên liệu để làm tượng Phật phổ biến là gỗ mít, làm đồ thờ có thêm gỗ dổi, gỗ vàng tâm. Gỗ mít có đặc tính dẻo, mềm, thớ dặm, nhờ đó tránh được những sơ suất trong khi đục. Gỗ mít còn có độ bền cao, ít nứt, dễ gọt.”
Các bác cũng nói rằng điểm nhãn là phần khó và quan trọng nhất trên khuôn mặt tượng. Đối với tượng Phật, đặc biệt còn có tai Phật, phải tính đặt cân đối hợp lý rồi mới đục phác và lấy dáng chung một lượt suốt từ diện tới bệ. Khi nào khâu đục chi tiết, thì thể hiện dần từng bộ phận. Vừa nghe kể, chúng tôi còn được nhìn tận chi tiết theo lời miêu tả.
Trại Cá còn tìm hiểu về kỹ thuật sơn son thếp vàng tượng tại làng. Nhìn chị thợ thoăn thoắt “hom” tượng bằng sơn trộn đất phù sa rồi “bó” lại bằng sơn sống, lớp tiếp là sơn “thí”. Sau mỗi công đoạn đều phải mài tượng bằng đá và nước. Sơn lên rồi lại mài đi, rồi lại sơn lên…, cứ thế, bao giờ thấy bề mặt phẳng nhẵn và mọng lên thì dùng một lớp sơn (gọi là sơn cầm thếp) phủ lên. Để sơn cầm thếp se thì dán bạc hoặc dán vàng (bạc, vàng quỳ) tùy theo yêu cầu.
Ngày đến thăm làng Sơn Đồng là một trải nghiệm thú vị cho cả tôi và cả team Trại Cá, rất hy vọng chúng tôi sẽ có dịp quay lại thăm làng nghề vào một ngày không xa để tìm hiểu thêm về những điều thú vị xung quanh nghề truyền thống.
